Trung Quốc: SPC làm rõ các điều kiện cần thiết để chứng minh vụ kiện xâm phạm sáng chế được thực hiện với mục đích xấu
10/09/2025
Trong quyết định của Tòa án tại phiên tòa ngày 10/8/2023, được công bố một phần vào ngày 9/1/2024, Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc (SPC) đã làm rõ các điều kiện cần thiết để chứng minh vụ kiện vi phạm bằng sáng chế được thực hiện với mục đích xấu. SPC cho rằng cần đáp ứng các yếu tố dưới đây:
- Vụ kiện rõ ràng không có căn cứ đúng đắn hoặc cơ sở thực tế;
- Nguyên đơn biết rõ điều trên ;
- Hành động đó đã gây tổn hại cho người khác;
- Có mối quan hệ nhân quả giữa hành động xấu và hậu quả.
1. Sự việc
Tòa sơ thẩm tuyên bố rằng: vào ngày 20/1/2016, một công ty giấu tên ở Hồ Nam (Công ty Hồ Nam) đã được cấp bằng sáng chế với tên gọi “Phương pháp bào chế chiết xuất Mogroside phù hợp cho sản xuất công nghiệp”. Vào ngày 9/5/2018, một công ty ở Quế Lâm (Công ty Quế Lâm) đã ra Thông báo về việc được Ủy ban Quản lý Chứng khoán Trung Quốc (CSRC) chấp nhận đơn đăng ký phát hành cổ phiếu ra công chúng .
Vào ngày 13/7/2018, công ty Hồ Nam đã đệ đơn kiện Công ty Quế Lâm với lý do vi phạm quyền sáng chế của họ khi sản xuất, bán và hứa bán một loạt sản phẩm chứa momordica glycoside (Mogroside V) – (Vụ kiện số 3843).
Trong vụ này, công ty Hồ Nam cho rằng công ty Quế Lâm đã cos tình sản xuất, bán và hứa bán hàng loạt sản phẩm chất tạo ngọt Mogroside (Mogroside V) với số lượng lớn mà không có hợp đồng licence từ Công ty Hồ Nam và các chỉ số về cảm quan, chỉ tiêu lý hóa, hàm lượng kim loại nặng, và kiểm soát vi sinh vật ... trong báo cáo kiểm tra sản phẩm trùng với các sản phẩm được chế biến theo quy trình đã được cấp bằng sáng chế của công ty Hồ Nam, như vậy đã vi phạm quyền sáng chế của công ty Hồ Nam và yêu cầu Công ty Quế Lâm chấm dứt hành vi vi phạm và bồi thường thiệt hại.
Vào tháng 8/2018, CSRC đã nhận được thông báo từ công ty Hồ Nam về vụ kiện vi phạm bằng sáng chế do công ty Hồ Nam đệ trình và việc công ty Quế Lâm đang thực hiện thủ tục hủy bỏ hiệu lực bằng sáng chế này. Ngày 20/5/2019, sau khi biết tòa bác đơn yêu cầu điều tra, thu thập chứng cứ, công ty Hồ Nam đã nộp đơn yêu cầu tòa rút đơn khởi kiện đối với vụ án số 3843 và tòa đã thực hiện .
2. Khởi kiện và Phán quyết của Tòa án nhân dân tối cao.
2.1 Vụ án sơ thẩm
Liên quan đến quá trình khởi kiện và rút đơn trong vụ kiện số 3843 nói trên, Công ty Quế Lâm đã khởi kiện Công ty Hồ Nam vì tiến hành vụ kiện xâm phạm quyền SHTT với mục đích xấu. Trong đơn khởi kiện, Công ty Quế Lâm yêu cầu tòa án:
(i) Tuyên rằng vụ kiện do Công ty Hồ Nam (Vụ kiện số 3843) tiến hành là có ác ý;
(ii) Buộc Công ty Hồ Nam đăng tuyên bố công khai có kích thước không nhỏ hơn 20cm×20cm trên Tạp chí Chứng khoán Trung Quốc và Thời báo Chứng khoán và chịu mọi chi phí phát sinh từ việc này;
(iii) Buộc Công ty Hồ Nam bồi thường cho công ty Quế lầm 1 triệu Nhân dân tệ về thiệt hại kinh tế và 500.000 Nhân dân tệ cho các chi phí hợp lý như điều tra, thu thập chứng cứ và thuê luật sư để ngăn chặn hành vi xâm phạm;
(iv) Buộc Công ty Hồ Nam chịu mọi chi phí tố tụng trong vụ kiện này.
Tại bản án sơ thẩm ngày 29/12/2020, Tòa án nhân dân cấp trung thành phố Trường Sa, tỉnh Hồ Nam, đã bác đơn khởi kiện.
Công ty Quế Lâm đã kháng cáo.
2.2 Phán quyết của Tòa án nhân dân tối cao
- Kháng cáo của Công ty Quế Lâm có nội dung sau:
(i) Công ty Hồ Nam đã vội vàng đệ đơn kiện xâm phạm sáng chế nhằm cản trở, gây khó khăn cho việc phân chia cổ phần phổ thông của công ty Quế Lâm;
(ii) Trong quá trình thu thập chứng cứ, đơn khởi kiện bị rút trước khi xét xử mà không có lý do;
(iii).Vụ án số 3843 được Công ty Hồ Nam báo cáo lên Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp và hoạt động bình thường của công ty Quế Lâm, cấp sơ thẩm sai sót khi xác định rằng không có mối quan hệ nhân quả giữa hành động kiện tụng và thiệt hại kinh tế của công ty Quế Lâm…;
(iv) Tòa án cấp sơ thẩm không xác định được tình tiết quan trọng của vụ án, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, ảnh hưởng đến việc xét xử đúng đắn của vụ án.
- Bản án của Tòa án Tối cao giải thích cụ thể các nội dung kháng cáo, như sau :
(i) Rất khó để xác định rõ ràng liệu đơn kiện của công ty Hồ Nam có thiếu cơ sở về quyền SHTT hoặc cơ sở thực tế. Công ty Hồ Nam đã đưa ra nhận định về việc vi phạm bằng sáng chế và với tư cách là chủ bằng sáng chế họ có quyền đệ đơn kiện Công ty Quế Lâm khi nhận thấy có khả năng vi phạm sáng chế. Vụ kiện số 3843 do công ty khởi kiện có tình tiết sơ bộ và cơ sở pháp lý, khởi kiện hợp lý, không phải là vụ kiện mù quáng, thiếu căn cứ pháp lý và thực tế;
(ii) Khó có thể kết luận rõ ràng rằng công ty Hồ Nam đã đệ đơn kiện số 3843 với mục đích xấu. Hai bên trong vụ án này đã có tranh chấp theo trình tự hành chính về bằng sáng chế trước khi có vụ án số 3843 với việc Công ty Quế Lâm đã hai lần nộp đơn yêu cầu hủy bỏ hiệu lực lên Cơ quan Sở hữu trí tuệ Quốc gia Trung Quốc (CNIPA) đối với bằng sáng chế của công ty Hồ Nam. Công ty Hồ Nam đã đệ đơn kiện, cùng các báo cáo liên quan trước khi công ty Quế Lâm lên sàn chứng khoán. Khó có thể phủ nhận hành vi này là hành vi nhằm bảo vệ quyền lợi của mình và có mức độ hợp lý nhất định.
(iii) Báo cáo của công ty Hồ Nam gửi Ủy ban Quản lý Chứng khoán Trung Quốc không hề bịa đặt sự thật hay bịa đặt, và cũng không vi phạm quy định pháp luật. Việc công ty Quế Lâm không kịp thời công bố thông tin liên quan đến vụ kiện một phần là do khi công ty Hồ Nam báo cáo lên Ủy ban Quản lý Chứng khoán Trung Quốc, công ty Quế Lâm thực tế chưa nhận được đơn khiếu nại và các tài liệu khác của Vụ án số 3843, nhưng báo cáo được lập sau khi Vụ án số 3843 được thụ lý.
(iv) Công ty Hồ Nam đã rút đơn kiện lên tòa án cấp sơ thẩm vào ngày 20/5/2019. Đây là sự tự hạn chế quyền khởi kiện của chính họ, khó có thể coi là không phù hợp. Việc công ty Hồ Nam báo cáo với Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc, hành vi khởi kiện rồi rút đơn kiện không thể dùng để kết luận rằng việc khởi kiện không phải để bảo vệ quyền lợi của chính mình mà là xâm phạm quyền lợi của người khác. Tóm lại, chưa đủ cơ sở để kết luận rằng vụ kiện của công ty Hồ Nam trong vụ án số 3843 là có dụng ý xấu.
Vì vậy, kháng cáo bị bác bỏ và Tòa án Tối cao giữ nguyên bản án sơ thẩm.
3. Nhận xét .
- Mục (i) trong bản án của Tòa án tối cao Trung Quốc về việc … khó nhận định về việc xâm phạm sáng chế đã được giải quyết phần nào bằng văn bản sửa đổi Luật SHTT lần thứ tư của Trung Quốc có hiệu lực ngày 01/06/2021, theo đó: khi tranh chấp vi phạm bằng sáng chế liên quan đến mẫu hữu ích hoặc bằng sáng chế kiểu dáng, tòa án nhân dân hoặc cơ quan quản lý quyền sở hữu trí tuệ có thể yêu cầu chủ sở hữu bằng sáng chế cung cấp báo cáo đánh giá về quyền sáng chế do CNIPA chuẩn bị. Văn bản, ngoài chủ sở hữu bằng sáng chế, người bị buộc tội vi phạm cũng có thể chủ động yêu cầu CNIPA báo cáo đánh giá quyền sáng chế và nộp báo cáo đó trong tranh chấp trước tòa án nhân dân hoặc cơ quan quản lý quyền sở hữu trí tuệ[1].
- Bản án nêu trên của Tòa án nhân dân tối cao Trung Quốc có lẽ cũng tương ứng với quy định về chống lạm dụng quyền SHTT của Việt Nam tại Điều 198.5 Luật SHTT 2005 sửa đổi, được viết như sau:
5. Tổ chức, cá nhân lạm dụng thủ tục bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mà gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân khác thì tổ chức, cá nhân bị thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án buộc bên lạm dụng thủ tục đó phải bồi thường cho những thiệt hại do việc lạm dụng gây ra, trong đó bao gồm chi phí hợp lý để thuê luật sư. Hành vi lạm dụng thủ tục bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ bao gồm hành vi cố ý vượt quá phạm vi hoặc mục tiêu của thủ tục này.