LB Nga: Lãnh đạo Công ty bia Baltika bị bắt vì chuyển nhượng gian lận nhãn hiệu cho Carlsberg.

1.   Nghi vấn gian lận trong việc chuyển nhượng nhãn hiệu

Hai nhà quản lý cấp cao của công ty sản xuất bia Baltika là chủ tịch công ty (vào thời điểm xảy ra vụ án) và phó chủ tịch phụ trách pháp lý đã bị Tổng cục Nội vụ Thành phố St. Petersburg và cơ quan an ninh kinh tế của Nga FSB bắt giữ ngày 14/11/2023 trong vụ án hình sự lừa đảo trên quy mô đặc biệt lớn , họ bị tình nghi trong việc chuyển nhượng quyền nhãn  hiệu  của  công ty Nga cho Tập đoàn Carlsberg (Carlsberg).

Cuộc điều tra cho thấy ngoài  sự tham gia của các đối tượng đã bị bắt, vụ lừa đảo nêu trên có thể còn có các đồng phạm, gồm đại diện của một công ty sản xuất bia nước ngoài.

Theo các nhà điều tra, một số nhà quản lý của Công ty bia Baltika (Nga) đã ký thỏa thuận với  một công ty nước ngoài, với nội dung :

(i) Công ty bia Nga sẽ nhận được quyền sử dụng các nhãn hiệu bia nước ngoài ở Nga;

(ii) Công ty bia Nga cam kết chuyển giao quyền quyền nhãn hiệu cho các công ty nước ngoài - các tổ chức của Tập đoàn Carlsberg bán sản phẩm mang nhãn hiệu của Nga ở các quốc gia Kazakhstan, Kyrgyzstan và Uzbekistan , Turkmenistan, Tajikistan, Mông Cổ và Belarus  trong 20 năm (từ 2023 đến 2042) đã được chuyển giao cho các tổ chức  của Carlsberg  tại  Kazakhstan và Belarus. Để làm được điều này, các đối tác nước ngoài đã phải trả cho Baltika 295.601.000 rubl.

Cơ quan  thực thi pháp luật Nga đã xác định, trên thực tế chỉ có phần thứ hai của giao dịch được thực hiện và  các quyền nhãn hiệu  của Nga đã được chuyển giao, nhưng không có khoản thanh toán nào được chi trả từ phía các Công ty nước ngoài.  Kết quả là quyền đối với các nhãn  hiệu nổi tiếng của Nga đã rơi vào tay chủ sở hữu nước ngoài .

Đáng lưu ý là  sau khi có sắc lệnh của tổng thống Putin vào ngày 16/ 7/2023 (xem phần 2) , việc chuyển giao nhãn hiệu bia “Zatecky Gus”  mới được thực hiện  với  hiệu lực hồi tố. “Zatecky Gus” là nhãn hiệu do các nhà tiếp thị Nga phát triển- là một trong TOP 5 nhãn hiệu bia lớn nhất thị trường. Vào cuối năm 2017, nhãn hiệu này mang lại kết quả kinh doanh xuất sắc, trở thành nhãn hiệu dẫn đầu thị trường sản xuất bia của Nga.

2.   Tranh chấp với Carlsberg

Trước đó, Carlsberg, nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất vào thị trường bia Nga, đã công bố kế hoạch rời Nga vào tháng 3/2022 (sau khi diễn ra Chiến dịch quân sự đặc biệt với Ucraina). Vào cuối tháng 6/2023, Carlsberg thông báo rằng họ đã ký thỏa thuận bán doanh nghiệp tại Nga (Công ty Baltika) mà không nêu tên chủ sở hữu tương lai của Baltika hoặc các thông số của giao dịch mua bán này .

Tuy nhiên, thương vụ đã không diễn ra: vào ngày 16/7/2023, Tổng thống Vladimir Putin đã ký sắc lệnh, đã chuyển nhượng 100% cổ phần Công ty  Baltika (98,56% thuộc về pháp nhân Carlsberg, 0,09% cho pháp nhân Đức Carlsberg và 1,35% cho Hoppy Union LLC) cho Cơ quan quản lý tài sản liên bang Nga quản lý.

Baltika –  có tám nhà máy ở Nga - ở St. Petersburg, Samara, Tula, Voronezh, Novosibirsk, Khabarovsk, Yaroslavl và Rostov-on-Don, nơi có hơn 8 nghìn người làm việc. Baltika là công ty sản xuất bia lớn thứ hai ở Nga với thị phần 27,3%. Doanh thu của công ty năm 2022 tăng lên 100,7 tỷ rúp từ 82,6 tỷ rúp năm 2021, lợi nhuận ròng tăng 1,9 lần, lên 9,952 tỷ rúp. Năm 2022, Baltika sản xuất 197,42 triệu decilít sản phẩm, thấp hơn 4,7% so với năm 2021.

Vào tháng 10/2023, phản ứng trước sắc lệnh của Tổng thống Putin .Carlsberg đã quyết định chấm dứt thỏa thuận cấp phép cho  Baltika về việc sản xuất và bán tất cả các sản phẩm mang nhãn hiệu của Tập đoàn.Baltika sản xuất các sản phẩm dưới nhãn hiệu Tuborg, Kronenbourg 1664, Somersby, Seth & Riley's Garage, Holsten, Zatecky Gus và LAV.

Về quyết định của Carlsberg , Baltika đã nộp đơn kiện lên tòa án vào tháng 10/2023 và đơn kiện đã được chấp nhận để tiến hành tố tụng. Vào ngày 19/10/2023, Tòa án Trọng tài St. Petersburg và Vùng Leningrad, sử dụng biện pháp tạm thời, đã cấm Cơ quan SHTT Nga/Rospatent chấm dứt quyền của công ty Baltika đối với các nhãn  hiệu Tuborg, Holsten, Kronenbourg và Seth & Riley's Garage. Quyết định này được giải thích “nhằm bảo vệ sản xuất, bảo toàn tài sản (quyền tài sản)”, cũng như “duy trì hiện trạng quan hệ (nguyên trạng) giữa các bên, bảo toàn nghĩa vụ hợp đồng”. giữa các bên về hình thức và thời hạn do các bên thoả thuận khi ký kết hợp đồng cấp phép.”

Theo yêu cầu của Baltika, vụ việc sẽ được xem xét kín vì tài liệu của nó chứa đựng bí mật thương mại.

3.   Nhận xét

- Cuộc điều tra ước tính thiệt hại gây ra cho Baltika là 100 triệu rubl.Cũng phải nêu rõ rằng cùng với quyền đối với nhãn hiệu của mình, Baltika bị tước đi cơ hội xuất khẩu sản phẩm sang các nước được liệt kê. Những tổn thất này không xuất hiện trong tài liệu điều tra vì chưa được đánh giá. Baltika xuất khẩu bia tới 80 quốc gia. Những người mua lớn nhất là Belarus, Kazakhstan và Trung Quốc. Khối lượng xuất khẩu hàng năm lên tới hơn 400 triệu lít. Xét rằng vào năm 2022 Công ty Baltika đã sản xuất khoảng 2 tỷ lít bia và đồ uống có bia, xuất khẩu chiếm khoảng 20% ​​tổng khối lượng hàng sản xuất . Nếu cho rằng doanh thu của Baltika lên tới 101 tỷ rubl, thì có thể ước tính đại khái rằng nếu mất xuất khẩu, công ty Nga sẽ mất hàng tỷ, thậm chí hàng chục tỷ rubl.

Có người cho rằng vụ án hình sự này là "một phần của quá trình chuẩn bị trước cuộc đối đầu kéo dài và rõ ràng là quốc tế với Carlsberg về các nhãn hiệu liên quan đến  Baltika – nhãn hiệu bản địa và nhãn hiệu được chuyển giao".

- Tranh chấp giữa Carlsberg và các Cơ quan thẩm quyền Nga nhiều khả năng xảy ra, điều này gợi nhớ đến vụ việc tranh chấp các nhãn hiệu rượu Nga mà TAND TP.Hà Nội vừa xét xử[1].

Nguồn : (i) https://www.fontanka.ru/2023/11/16/72922316/; 
(ii) https://www.sostav.ru/publication/zatecky-gus-obnovil-dizajn-upakovki-k-sezonu-31572.html; 
(iii) https://www.ixbt.com/news/2022/03/28/carlsberg-uhodit-iz-rossii-vsled-za-heineken-no-baltika-prodolzhaet-svoju-rabotu.html; 
(+++)