Trung Quốc tăng cường bảo hộ quyền SHTT

14/03/2022

Trung Quốc đã sửa luật SHTT theo hướng tăng cường các biện pháp xử lý hành vi xâm phạm quyền.

Các luật sư Nhật Bản cho cho rằng, do tình trạng bảo hộ quyền SHTT tại Trung Quốc đã thay đổi, các doanh nghiệp Nhật Bản và nước ngoài sẽ phải đối mặt các hậu quả nặng nề khi bị kiện xâm phạm quyền SHTT. Các doanh nghiệp Trung Quốc ngày càng nắm giữ nhiều tài sản SHTT và luật pháp về SHTT được sửa đổi theo hướng tăng cường các biện pháp xử lý hành vi xâm phạm quyền.

1. Hiện trạng

Các doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc đang trở thành mục tiêu chính trong các vụ kiện về SHTT của các công ty Trung Quốc. Các bộ luật liên quan đến quyền SHTT được sửa đổi, dẫn đến mức bồi thường cho các vụ vi phạm do tòa án xét xử ngày càng tăng đã mở đầu cho các cơn lũ về kiện tụng.

Trong bối cảnh đó số vụ kiện liên quan đến quyền SHTT được nộp tại Trung Quốc vào năm 2020 nhiều hơn gấp ba lần so với năm 2016 (Hình 1). Xu hướng này có nghĩa là các công ty Nhật Bản, vốn có truyền thống tập trung vào việc xử lý các vi phạm liên quan đến các doanh nghiệp Trung Quốc, đang phải điều chỉnh chiến lược SHTT, để chuẩn bị tốt hơn cho nguy cơ bị các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc kiện.

Một công ty Nhật Bản là Ryohin Keikaku, có trụ sở tại Tokyo, điều hành chuỗi cửa hàng đồ gia dụng Muji đã vướng vào tranh chấp pháp lý về SHTT với các công ty Trung Quốc. Kenko Kikuchi, người đứng đầu bộ phận pháp lý và SHTT của công ty, cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi trái bóng”, sau khi chiến thắng của công ty trong vụ kiện nhãn hiệu do Công ty Dệt may Beijing và một công ty Trung Quốc khác khởi kiện. Cuộc chiến pháp đình đình kéo dài hai năm rưỡi.

Ryohin Keikaku đang trong một danh sách ngày càng tăng của các công ty nước ngoài đã bị tấn công bởi các vụ kiện liên quan đến SHTT tại Trung Quốc. Apple đã bị kiện bởi một công ty trí tuệ nhân tạo Trung Quốc tuyên bố công nghệ nhận dạng giọng nói Siri của Tập đoàn Công nghệ Hoa Kỳ vi phạm bằng sáng chế của mình". Theo truyền thống, các trường hợp tranh chấp SHTT liên quan đến các công ty Trung Quốc và Công ty nước ngoài chủ yếu là về những hành vi vi phạm của Công ty Trung Quốc", nhưng số lượng các trường hợp ngược lại đang gia tăng. Chúng tôi đang nhận được nhiều yêu cầu về tư vấn pháp lý từ các công ty Nhật Bản (hoạt động tại Trung Quốc), luật sư Nhật Bản Yoshifumi Onodera nói.

Số lượng các vụ kiện IP ở Trung Quốc đã tăng lên. Tổng cộng có 28.528 trường hợp vi phạm IP liên quan đến các khu vực như bằng sáng chế, mẫu hữu ích và kiểu dáng đã được các tòa án Trung Quốc xét xử sơ thẩm vào năm 2020, tăng 28% so với năm trước. Các vụ về bản quyền và nhãn hiệu cũng tăng vọt.

2. Nguyên nhân

Hai yếu tố chính đằng sau làn sóng kiện tụng về quyền sở hữu trí tuệ đang bùng nổ tại Trung Quốc.

- Một là số lượng Chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ là các doanh nghiệp Trung Quốc ngày càng tăng. Trung Quốc từng nổi tiếng với sự phổ biến của các sản phẩm giả và được mệnh danh là “thiên đường hàng giả”. Vẫn chưa xảy ra tình trạng “khan hiếm” hàng giả ở Trung Quốc, nhưng các công ty Trung Quốc hiện có nhiều quyền SHTT của riêng họ hơn để bảo vệ.

Năm 2020, Trung Quốc là nguồn nộp đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế lớn nhất trên thế giới trong năm thứ hai liên tiếp, với tổng số 68.720 đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế. Ngày càng có nhiều công ty theo định hướng công nghệ của Trung Quốc coi bảo vệ quyền SHTT là yếu tố then chốt trong chiến lược kinh doanh của họ.

- Hai là, hệ thống luật SHTT được nâng cao. Chính phủ Trung Quốc đã sửa đổi các luật nhãn hiệu, sáng chế và bản quyền vào năm 2019 và 2020 (Hình 2). Các phương án sửa đổi đã nâng mức bồi thường thiệt hại tối đa mà tòa án có thể áp dụng trong các vụ xét xử. Các phương án sửa đổi cũng đưa ra các khoản bồi thường theo hướng trừng phạt (punitive damages) bên cạnh những thiệt hại thực tế trong một số trường hợp nhất định. Giờ đây, mức bồi thường thiệt hại cao gấp năm lần thiết hại thực tế có thể được Tòa án đưa ra trong các trường hợp vi phạm nghiêm trọng quyền SHTT. Luật sáng chế sửa đổi đã giảm bớt trách nhiệm chứng minh cho nguyên đơn trong các vụ vi phạm bằng sáng chế. Theo luật sư Makoto Endo, điều này sẽ làm tăng khả năng nộp đơn kiện vi phạm bằng sáng chế. Nói cách khác, các công ty Trung Quốc có nhiều khả năng kiện các đối thủ nước ngoài về vi phạm SHTT hơn bao giờ hết. Xu hướng này có ý nghĩa đặc biệt lớn đối với hai lĩnh vực công nghệ - công nghệ truyền thông không dây thế hệ thứ năm và trí tuệ nhân tạo (AI). Chính phủ Trung Quốc đang thúc đẩy những đổi mới trong các lĩnh vực này trong động lực phát triển công nghệ quốc gia.Nhiều công ty Trung Quốc có công nghệ AI hoặc 5G. Dự đoán sẽ tăng đột biến các vụ kiện của Trung Quốc đối với các công ty nước ngoài liên quan đến các công nghệ này.

3. Các biện pháp đối phó của các Công ty Nhật Bản và giải pháp khắc phục.

Rieko Michishita, một luật sư có đăng ký kinh doanh tại Trung Quốc, cho biết: “Các công ty Nhật Bản có xu hướng chậm chạp trong việc củng cố khả năng phòng vệ trước những rủi ro tiềm ẩn của vụ kiện”. Nhiều công ty Nhật Bản, thậm chí cả những công ty có kinh nghiệm kiện các doanh nghiệp Trung Quốc về vi phạm SHTT, cảm thấy khó khăn trong việc tự bào chữa trước tòa trong các vụ kiện SHTT. Khi họ là người khởi kiện, họ có thể thu thập bằng chứng và phát triển các chiến lược cho các cuộc đấu tranh tại tòa án với tốc độ phù hợp với họ. Tuy nhiên, khi bị kiện, họ phải nhanh chóng đáp trả các hành động của nguyên đơn. Các công ty Nhật Bản nói chung không giỏi trong việc này. Trong nhiều trường hợp, các công ty Nhật Bản không trao quyền đáng kể cho các văn phòng địa phương của họ ở Trung Quốc. Trong khi mất thời gian trao đổi với trụ sở chính của họ ở Nhật Bản, các công ty này có thể trở nên thiệt thòi.

Michishita nói: “Không hiếm một công ty Nhật Bản hoảng sợ khi bị kiện ở Trung Quốc và không đưa ra phản ứng phù hợp dựa trên luật pháp. Trong trường hợp như vậy, công ty Nhật Bản sẽ bắt tay vào một cuộc săn đuổi điên cuồng khi cố gắng tìm một nhân vật chính trị hoặc doanh nghiệp địa phương có thể giúp họ trong vụ kiện.

Michishita cảnh báo rằng các công ty ít nhất nên tiến hành chỉnh lý nội bộ và phát triển các hướng dẫn để đối phó với các vụ kiện chống lại họ. Điều quan trọng là phải nghiên cứu các thủ tục pháp lý của Trung Quốc có liên quan. Trụ sở chính của Nhật Bản và các đơn vị chi nhánh cần phải cùng chịu trách nhiệm xác minh những vấn đề cần sự chấp thuận nội bộ và bố trí thời gian cần thiết để giải quyết chúng, bà nói.

Một Công ty lớn của Nhật Bản không có nhiều kinh nghiệm kiện tụng tại Trung Quốc đã thực hiện một số vụ kiện vi phạm bằng sáng chế chống lại các đối thủ Trung Quốc của mình. Hành động này một phần nhằm mục đích học hỏi để chuẩn bị tốt hơn cho việc bị kiện, giám đốc điều hành của công ty Nhật Bản về các vấn đề SHTT cho biết. Bằng cách hợp tác với các luật sư địa phương có uy tín về năng lực trong các vụ kiện về SHTT, công ty đang hướng tới việc làm quen với việc xử lý các thủ tục pháp lý cũng như phản ứng pháp lý nhanh chóng của các công ty Trung Quốc.

Trung Quốc đã được biết đến như một xã hội đang chuyển hướng về tranh tụng, với xu hướng lan rộng sang các vấn đề SHTT. Các công ty nước ngoài có thể trở thành mục tiêu ưa thích của các vụ kiện nếu họ có xu hướng quá sẵn sàng nhượng bộ trong các tranh chấp kinh doanh hoặc theo đuổi các thỏa thuận tài chính để tránh leo thang. Việc vạch ra các kế hoạch và chiến lược hiệu quả và khả thi để xử lý các vụ kiện SHTT ở Trung Quốc ngày càng trở nên quan trọng đối với các công ty Nhật Bản và các công ty nước ngoài khác, cho dù họ là nguyên đơn hay bị đơn.