Liệu AGI có thể thành hiện thực? Một góc nhìn triết lý và khoa học

Một trong những câu hỏi lớn nhất trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo hiện nay là: Liệu con người có thể tạo ra AGI (Artificial General Intelligence) - một trí tuệ nhân tạo tổng quát có khả năng suy nghĩ, sáng tạo và học tập như con người? Quan điểm được trình bày ở đây cho rằng mục tiêu này có thể là bất khả thi, ít nhất là trong tương lai gần, bởi vì chúng ta chưa hiểu đầy đủ về cơ chế hoạt động của não bộ con người.

1. Lập luận giới hạn nhận thức

Lập luận chính được nêu là: Con người chưa thể hiểu rõ hoàn toàn cơ chế hoạt động của chính bộ não mình – một hệ thống sinh học cực kỳ phức tạp. Nếu không thể hiểu đầy đủ về nhận thức, sáng tạo, và ý thức, thì việc tạo ra một bản sao nhân tạo với khả năng tương đương là không khả thi.

2. Các phản biện phổ biến và phản hồi

• AI có thể mô phỏng hành vi thông minh mà không cần hiểu não người:

→ Tuy nhiên, mô phỏng đầu ra không đồng nghĩa với việc có tư duy linh hoạt, sáng tạo thật sự, vốn đòi hỏi khả năng diễn giải, chuyển đổi kiến thức liên ngành và tự nhận thức.

• Công nghệ học sâu đang tiến bộ nhanh chóng:

→ Nhưng những mô hình hiện tại chỉ thể hiện trí thông minh hẹp (narrow AI), không có khả năng tự thích nghi ngoài phạm vi huấn luyện dữ liệu.

• Khoa học thần kinh đang dần tiến gần đến việc hiểu não người:

→ Dù các mô hình như connectome giúp lập bản đồ não, chúng ta vẫn chưa giải thích được ý thức và cơ chế hình thành sáng tạo.

• AGI có thể tiến hóa tự nhiên thông qua thuật toán tiến hóa:

→ Nhưng nếu AGI phát sinh từ hệ tiến hóa không thể giải thích, điều đó dẫn tới vấn đề mất kiểm soát – máy móc thông minh mà con người không hiểu vì sao.

3. Quan điểm tương đồng từ các học giả

• Hubert Dreyfus: Cho rằng AI không thể đạt được trí tuệ thực sự vì thiếu khả năng hiện hữu gắn liền với thế giới thực.

• Roger Penrose: Ý thức không thể mô phỏng bằng thuật toán cổ điển vì có yếu tố lượng tử.

• John Searle: Thí nghiệm Phòng Trung Quốc cho thấy máy có thể xử lý ký hiệu mà không có hiểu biết thật sự.

4. Kết luận

Dù AGI là một mục tiêu lớn của ngành AI, nhưng hiện tại chúng ta mới chỉ tiệm cận bằng việc mô phỏng hành vi. Chưa có bằng chứng cho thấy con người sẽ sớm đạt được AGI theo nghĩa đầy đủ. Khoa học có thể tiến xa, nhưng giới hạn triết học và nhận thức vẫn là rào cản lớn. Quan điểm cho rằng AGI có thể sẽ mãi là một ý niệm lý tưởng – không bao giờ đạt tới trọn vẹn – là hoàn toàn hợp lý và được nhiều học giả ủng hộ.