CHLB Nga: Tòa án từ chối yêu cầu chấm dứt hiệu lực nhãn hiệu Starbucks

Toám tắt vụ việc như sau:

1. Các nhãn hiệu Stars Coffee và Starbucks

Vào tháng 7/2022 nghệ sĩ nhạc rap Timur Yunusov (Timati), doanh nhân Anton Pinsky và công ty Sindika đã mua lại tài sản của Starbucks tại Nga với giá khoảng 500 triệu rúp; người mua có được quyền thuê mặt bằng và thiết bị của Starbucks, nhưng không có quyền đối với nhãn hiệu của công ty.

Anton Pinsky, đồng sở hữu Stars Coffee (tên mới của chuỗi cửa hàng) thông báo rằng hoạt động kinh doanh của Stars Coffee đang phát triển thành công. Theo vị doanh nhân này, chuỗi cửa hàng, ra mắt vào cuối tháng 9 - đầu tháng 11 năm 2022, đã đạt được thành tích tương đương với Starbucks vào tháng 1 và vượt qua Starbucks vào tháng 2 năm 2023. Pinsky lưu ý rằng chuỗi cửa hàng cà phê mới đã cải thiện chất lượng sản phẩm và mở rộng danh mục sản phẩm. "Cà phê trở nên dịu hơn vì Starbucks gặp vấn đề với cà phê rang đậm, khiến đồ uống của họ bị đắng. Và họ cũng không thành công lắm với đồ ăn vì tất cả 30.000 quán cà phê trên toàn thế giới đều cung cấp cùng một lựa chọn. Chúng tôi đã có nhiều tự do hơn về mặt này; chúng tôi đã thêm sự đa dạng", ông nói. 

2. Xử lý Đơn yêu cầu chấm dứt hiệu lực .

Vào tháng 4/2024 Pinsky đã đệ đơn lên Tòa án Sở hữu Trí tuệ (IPC) yêu cầu chấm dứt sớm quyền bảo hộ pháp lý đối với bảy nhãn hiệu của Tập đoàn Starbucks (vụ việc số SIP-420/2024). Trong đơn doanh nhân này khẳng định Starbucks đã không sử dụng các nhãn hiệu bao gồm các từ "Starbucks", "Starbucks Coffee" và "Starbucks coffee Coffey" có hình ảnh đặc trưng của nàng tiên cá với một ngôi sao, được làm trên nền đen và xanh lá cây tại Nga. Các nhãn hiệu này được đăng ký trong khoảng thời gian từ từ năm 2003 đến năm 2014, bao gồm các dịch vụ nhà hàng và quán cà phê, dịch vụ giao đồ ăn và đồ uống…; thời hạn hiệu lực của chúng đã được gia hạn và dự kiến ​​sẽ hết hạn vào năm 2024 - 2033, trước đó Pinsky đã nộp đơn đăng ký nhãn hiệu dịch vụ của mình là "Stars Pinskiy Coffee" và "Stars Kanokov Coffee", tuy nhiên Cơ quan Sở hữu trí tuệ Nga (Rospatent) cho rằng các nhãn hiệu này quá giống với nhãn hiệu của  Starbucks. Nếu vụ kiện  thành công, Pinsky sẽ có thể tiếp tục đăng ký các nhãn hiệu dịch vụ khác của mình, vì lý do trên nên Rospatent cũng được coi là bên có liên quan đến vụ kiện.

Tòa án IPC đã trì hoãn xử lý đơn yêu cầu của chủ nhà hàng đến ngày 15/5/2024 với lý do đơn đã vi phạm một số quy định. Tuy nhiên, Tòa án đã chấp thuận một phần yêu cầu của Pinsky là ban hành lệnh cấm tạm thời, theo đó tòa cấm Rospatent xử lý hai đơn đăng ký các nhãn hiệu “Stars Pinskiy Coffee” và “Stars Kanokov Coffee” của ông Pinsky cho đến khi có quyết định của Tòa về đơn kiện liên quan tới các đơn đăng ký nhãn hiệu “Stars Pins kiy Coffee” và “Stars Kanokov Coffee” của Pinsky đã bị  Rospatent từ chối  với lý do chúng gây nhầm lẫn với nhãn hiệu Starbucks. Vào ngày 24/6/2024 IPC cũng đã bác bỏ đơn kháng cáo của Tập đoàn Starbucks đối với phán quyết của IPC về việc cấm Rospatent  tiếp tục xử lý hai đơn đăng ký nhãn hiệu của Pinsky nêu trên. 

3. Bác bỏ yêu cầu chấm dứt hiệu lực

Ngày 14/5/2025 Tòa án đã bác bỏ yêu cầu chấm dứt hiệu lực, một trong các lập luận là:

Theo một nghiên cứu xã hội học thực hiện bởi một pháp nhân thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga vào ngày 9/8/2023 thì 82% số người được hỏi đã trả lời rằng Starbucks đã ngừng hoạt động tại Nga vào năm 2022.

Phần lớn (75%) số người được hỏi cho biết rằng, sau khi Starbucks ngừng hoạt động tại Nga, rapper kiêm doanh nhân Timur Yunusov (Timati) và chủ nhà hàng Anton Pinsky đã mua lại toàn bộ tài sản của chuỗi cửa hàng cà phê Starbucks của Mỹ tại Nga và công ty Nga này vẫn tiếp tục hoạt động tại các cửa hàng cũ dưới những tên mới.

Chỉ có 7% người được hỏi tin rằng công ty đã được các doanh nhân Nga mua lại và tiếp tục hoạt động dưới tên Starbucks trước đây. Hơn nữa, dựa vào Kết luận ngày số 128-2023 đề ngày 09/08/2023  của Viện Xã hội học thuộc Trung tâm Nghiên cứu Liên bang thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga về kết quả của một cuộc khảo sát xã hội học được tiến hành từ ngày 10/07/2023 đến ngày 08/08/2023 đối với những cư dân trưởng thành của Liên bang Nga - người tiêu thụ cà phê, khách đến quán cà phê - phần lớn người được hỏi (79%) nêu đúng tên mới của các quán cà phê và các tên gọi mới (78%)  mà công ty vẫn tiếp tục hoạt động tại Nga. Cũng theo kết luận này, phần lớn người trả lời (76%) phân biệt giữa hoạt động của nguyên đơn dưới tên gọi "STARS COFFEE" và bị đơn dưới tên gọi "STARBUCKS COFFEE" / "STARBUCKS COFFEE" (hình dưới) , vì họ biết chắc chắn rằng công ty của Bị đơn đã ngừng hoạt động tại Nga.

Xét đến việc không có khả năng gây nhầm lẫn giữa nhãn hiệu của Bị đơn và các tên gọi/nhãn hiệu của Nguyên đơn trong mắt người tiêu dùng, tòa án kết luận rằng Nguyên đơn không chứng minh được lý do hợp lý trong việc yêu cầu chấm dứt sớm nhãn hiệu của Bị đơn theo quy định tại khoản 1 Điều 1486[1] Bộ luật Dân sự Liên bang Nga. Vì Nguyên đơn không chứng minh được quyền lợi trong vụ việc này nên tòa án không thấy có căn cứ pháp lý nào để chấp nhận yêu cầu chấm dứt hiệu lực. Đồng thời:

Tòa án cũng bác bỏ lập luận của Bị đơn cho rằng việc Nguyên đơn sử dụng nhãn hiệu của mình gây hiểu lầm cho người tiêu dùng và nhằm mục đích khai thác nhãn hiệu Starbucks một cách không công bằng và cấu thành hành vi lạm dụng quyền, đó là do người tiêu dùng không có lý do gì để tin rằng các nhãn hiệu của Nguyên đơn đang được cùng một người hoặc những người có liên quan đến người sở hữu nhãn hiệu đang tranh chấp sử dụng.

Ngày 14/5/2025, Tòa án Sở hữu Trí tuệ cũng đã dỡ bỏ lệnh cấm được áp dụng đối với Rospatent liên quan đến việc thẩm định các nhãn hiệu nhãn hiệu Stars Pinskiy Coffee và Stars Kanokov Coffee của Pinsky nêu trên. Ngày 01/10/2025 Rospatent đã cấp đăng ký nhãn hiệu hình ảnh nàng tiên cá hai đuôi trong vòng tròn màu xanh lá cây đã được nộp vào ngày 23/5/2024 (sau ngày đơn đề nghị chấm dứt các nhãn hiệu của ông ty được nộp). Việc nộp đơn này cũng liên quan đến vụ việc chấm dứt nhãn hiệu nêu trên, đó là do luật pháp Nga quy định khả năng chấm dứt các nhãn hiệu không được chủ sở hữu sử dụng thực tế trong ba năm. Thời hạn không sử dụng đã bắt đầu đến gần tính từ ngày công ty chấm dứt  các hoạt động ở Nga và rõ ràng là do có  ý về khả năng quay trở lại thị trường Nga ở một số định dạng, nên công ty nộp đơn bảo hộ nhằm ngăn chặn nguy cơ mất hoàn toàn nhãn hiệu có liên quan trên lãnh thổ Liên bang Nga.

Sau khi đăng ký, nhãn hiệu này có thể được sử dụng cho các sản phẩm, dịch vụ nhóm 30, 35 và 43, bao gồm cà phê hòa tan, dịch vụ bán lẻ thực phẩm trực tuyến và dịch vụ pha chế đồ uống và thực phẩm để tiêu thụ tại chỗ do nhà hàng, quán cà phê và quán trà cung cấp tại Nga. Độc quyền đối với nhãn hiệu này sẽ có hiệu lực đến tháng 5 năm 2034.

4. Nhận xét

- Theo các chuyên gia, đây là một trong những vụ việc đầu tiên liên quan đến việc bảo hộ quyền nhãn hiệu của các công ty đã rời Nga, vụ việc này có ý nghĩa quan trọng đối với toàn bộ ngành HoReCa/FMCG[2], đặc biệt đây là một trong những vụ việc đầu tiên bảo vệ quyền nhãn hiệu của các công ty đã rời khỏi Nga trước sự xuất hiện của một "bản sao địa phương" trong nước, và do đó, đây là một vụ việc điển hình. Nguồn tin tin rằng tòa án và cách tiếp cận của Rospatent trong việc khiếu nại nhãn hiệu của các công ty đã rời khỏi Nga do không sử dụng sau ba năm kể từ ngày rời khỏi Nga sẽ được xác định trong bối cảnh tranh chấp này. Cũng phải nêu rõ rằng  kết quả của vụ kiện này cũng hoàn toàn khác với vụ việc Tòa án chấp nhận chấm dứt nhãn hiệu “Ericsson” do không sử dụng vào tháng 3/2025[3] (1), do vậy khó có thể nói vụ việc nào sẽ xác định xu hướng xét xử của Tòa án Nga đối với đề nghị chấm dứt hiệu lực các nhãn hiệu của Công ty nước ngoài mà chỉ có thể cho rằng  kết quả việc xem xét đề nghị chấm dứt hiệu lực nhãn hiệu hoàn toàn dựa vào các chi tiết pháp lý theo hồ sơ cụ thể.

- Xét vụ việc trên thấy rằng quy định về chấm dứt hiệu lực nhãn hiệu của CHLB Nga và Việt Nam có sự khác biệt về chủ thể có quyền đề nghị chấm dứt hiệu lực. Cụ thể là, trong khi ở Nga, theo quy định tại Điều 1486.1 của Bộ Luật dân sự thì “bất kỳ bên quan tâm nào cũng có thể khởi xướng thủ tục chấm dứt sớm quyền bảo hộ pháp lý của nhãn hiệu nếu chủ sở hữu nhãn hiệu không sử dụng nhãn hiệu đó trong ba năm, thì tại Việt Nam theo các Điểm 1 và 4 của Điều 95 của Luật SHTT sửa đổi năm 2022 quyền này dành cho các chủ thể và không cần phải chứng minh lợi ích đối với việc chấm dứt nhãn hiệu có liên quan mà cần phải nộp lệ phí,  cụ thể được viết như sau :

1.d) Nhãn hiệu không được chủ sở hữu hoặc người được chủ sở hữu cho phép sử dụng trong thời hạn năm năm liên tục trước ngày có yêu cầu chấm dứt hiệu lực mà không có lý do chính đáng, trừ trường hợp việc sử dụng được bắt đầu hoặc bắt đầu lại trước ít nhất ba tháng tính đến ngày có yêu cầu chấm dứt hiệu lực;

4. Tổ chức, cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước về quyền sở hữu công nghiệp chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ đối với trường hợp quy định tại các điểm c, d, đ, e, g, h, i và k khoản 1 Điều này với điều kiện phải nộp phí, lệ phí.

Nguồn : 
https://www.forbes.ru/biznes/537248-sud-otkazal-restoratoru-pinskomu-v-prekrasenii-ohrany-tovarnyh-znakov-starbucks ; 
https://national-expertise.ru/blog/sud-po-intellektualnym-pravam-ostavil-v-sile-pravovuyu-ohranu-semi-tovarnyh-znakov-starbucks/; 
https://secrets.tbank.ru/novosti/spor-za-starbucks/
(++)