Bảo hộ sáng chế liên quan tới máy bay không người lái (UAV)

Nghiên cứu mới từ công ty luật sở hữu trí tuệ (IP) hàng đầu Mathys & Squire cho thấy số lượng bằng sáng chế được cấp liên quan đến công nghệ UAV đã tăng không ngừng  trên phạm vi toàn cầu. Sự đổi mới ngày càng tăng trong công nghệ UAV một phần được thúc đẩy bởi việc đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và triển khai (R&D) quốc phòng cũng như phạm vi ứng dụng ngày càng mở rộng của máy bay không người lái trong nền kinh tế nói chung. Các nhà sản xuất đang tranh giành thị phần lớn nhất trong thị trường đang phát triển nhanh chóng này bằng cách đăng ký bằng sáng chế để bảo vệ các khoản đầu tư vào R&D của họ. Những phát triển trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo AI cũng thúc đẩy sự tăng trưởng đáng kể trong các sáng chế  về máy bay không người lái khi các công ty tìm cách tích hợp hai công nghệ này.

1. Các chủ thể hàng đầu về số lượng bằng sáng chế (patent)

Dữ liệu từ Cơ quan Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) cho thấy từ năm 2022 đến năm 2023, số lượng đơn  sáng chế liên quan đến UAV đã tăng 16%, từ 16.800 vào năm 2022 lên 19.700 vào năm 2023. Các quốc gia như Trung Quốc, Nga và Hoa Kỳ nằm trong số năm quốc gia hàng đầu phát triển công nghệ, dưới đây là biểu đồ về patent của họ, do WIPO công bố.

Dữ liệu Toàn cầu Global Data cho thấy có 7.999 patent liên quan tới UAV được công bố từ năm 2002 đến năm 2022, Công ty DJI nắm giữ nhiều patent UAV nhất thế giới. Boeing đứng thứ hai, với 2.181. Tổng công ty Điện lực Trung Quốc đứng thứ ba, với 1.676. Đứng thứ tư là Đại học Beihang với 1.006; thứ năm là Qualcomm với 979.

UAV là những hệ thống phức tạp, bao gồm các công nghệ từ nhiều lĩnh vực kỹ thuật khác nhau. Bắt đầu từ cấu trúc cơ khí, hệ thống đẩy, động lực học và phương pháp sản xuất. Điều này cho bối cảnh kỹ thuật đa dạng của UAV.

Ví dụ, một số cụm từ phổ biến nhất nhận được  từ truy vấn tìm kiếm bằng sáng chế bao gồm "tín hiệu", "đường bay", "hệ thống điều khiển", "tự động", "chương trình máy tính" và "liên lạc không dây".

Ngay tại Hoa Kỳ khi tìm kiếm các từ “drone”, “UAV” hoặc “unmanned aerial vehicle” trong tiêu đề và tóm tắt của mọi đơn xin cấp patent và patent đã được cấp và đang có hiệu lực, số lượng bằng sáng chế drone đã tăng mạnh kể từ năm 2015. Kể từ đó, các công ty trong ngành đã nộp hơn 2.500 đơn xin cấp bằng sáng chế tại Hoa Kỳ để bảo vệ tài sản trí tuệ quý giá của họ. Từ năm 2015 đến năm 2022, số lượng bằng sáng chế drone được cấp đã tăng khoảng 658%.

Với thị trường UAV toàn cầu ước tính trị giá hơn 100 tỷ đô la, Mathys & Squire nhấn mạnh tầm quan trọng của các chiến lược cấp bằng sáng chế chủ động đối với các doanh nghiệp muốn tận dụng các cơ hội mà công nghệ UAV mang lại.

2. Lĩnh vực quốc phòng

Sự đổi mới ngày càng tăng trong công nghệ UAV  được thúc đẩy bởi chi tiêu cho R&D lớn hơn trong lĩnh vực quốc phòng, việc tích hợp AI vào công nghệ UAV có thể xử lý các biện pháp đối phó tốt hơn. Điều này phản ánh việc sử dụng UAV ngày càng tăng trong các cuộc xung đột quân sự.

Andrew White từ của công ty luật sở hữu trí tuệ Mathys & Squire cho biết tính đến tháng 4 năm 2024, các ứng dụng quân sự chiếm một phần đáng kể trong nghiên cứu và phát triển UAV. Các nhà phân tích của Mathys & Squire đang chứng kiến sự gia tăng đầu tư vào nghiên cứu UAV từ các công ty quốc phòng khi các chính phủ nhận ra rằng họ đang tham gia vào một cuộc chạy đua vũ trang thực sự trong lĩnh vực này.

Nhà sản xuất UAV Trung Quốc DJI, với công nghệ thường được sử dụng trên chiến trường Ukraine, là tác giả của nhiều bằng sáng chế UAV nhất. Một trong những mẫu máy bay của hãng, DJI Mavic, có thể được mua trực tuyến với giá chỉ 12.000 rúp. Mặc dù việc bán các mẫu máy bay DJI đã bị đình chỉ tại Ukraine và Nga sau khi Chiến dịch Quân sự Đặc biệt (SVO) bắt đầu, chúng vẫn có thể được mua ở nước ngoài.

Theo tờ The Independent, quân đội Mỹ đang ngày càng quan tâm đến công nghệ UAV, nhưng vẫn lo ngại về sự bão hòa thị trường với các công ty Trung Quốc. CNews trước đó đã đưa tin DJI, công ty tiên phong và dẫn đầu thị trường UAV toàn cầu, sẽ bị cấm tại Mỹ ngay sau TikTok. UAV sản xuất tại Mỹ đắt hơn và được sản xuất với số lượng ít hơn so với UAV Trung Quốc. Tính đến cuối tháng 4 năm 2024, các nhà sản xuất Mỹ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc cạnh tranh với các công ty Trung Quốc như DJI. Tuy nhiên, rất có thể Mỹ, Ukraine và các nước châu Âu sẽ đầu tư rất nhiều tiền vào chúng vào năm 2030.

Cựu chuyên gia phân tích của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ Marcel Plichta nói với tờ The Independent rằng cuộc chiến về bằng sáng chế đánh dấu một cuộc chạy đua vũ trang toàn cầu mới cho một loại hình chiến tranh mới. Nó là một phần của một cuộc chạy đua vũ trang toàn cầu mới. Nó khác với cuộc chạy đua vũ trang truyền thống về xe tăng và súng trường, và được thúc đẩy nhiều hơn bởi lĩnh vực công nghệ.

3. Lĩnh vực dân dụng

Theo "Báo cáo Phát triển UAV Dân dụng Trung Quốc 2023-2024" được công bố ngày 26 tháng 10, Trung Quốc đã là nước xuất khẩu UAV lớn nhất thế giới trong nhiều năm, nắm giữ khoảng 70% đơn xin cấp bằng sáng chế toàn cầu trong lĩnh vực UAV. Báo cáo cho thấy ngành công nghiệp UAV của Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng, được thúc đẩy bởi nhu cầu thị trường. Tính đến cuối năm 2023, hơn 2.300 công ty đang phát triển UAV dân dụng tại Trung Quốc, với hơn 1.000 mẫu được sản xuất hàng loạt. Năm 2023, Trung Quốc đã bàn giao hơn 3,17 triệu UAV, với giá trị của ngành đạt 117,43 tỷ Nhân dân tệ, tăng 32% so với cùng kỳ năm trước. Báo cáo cũng chỉ ra những điểm nghẽn chính trong quá trình phát triển UAV, bao gồm thời lượng pin, ứng dụng vật liệu mới và kết nối mặt đất-trên không. Nó nêu bật triển vọng tương lai đầy hứa hẹn trong nghiên cứu pin hiệu suất cao, sử dụng năng lượng mới và công nghệ nhận dạng UAV.

Tại Hoa Kỳ  cũng đang đầu tư mạnh vào công nghệ UAV. Năm 2016, chiếc pizza đầu tiên được giao bằng máy bay không người lái tại Mỹ. Giờ đây, Amazon Prime Air đã giao hàng đến hai thành phố, với hy vọng mở rộng ra nhiều khu vực hơn. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi ngành công nghiệp UAV được Bloomberg ước tính có giá trị ấn tượng 54 tỷ đô la vào năm 2028.Tuy sử dụng UAV vẫn đang phát triển trong nhiều ngành công nghiệp nhưng  công nghệ hiện tại vẫn còn những tồn tại. So với các phương tiện giao hàng truyền thống, UAV vào năm 2024 có phạm vi hoạt động hạn chế, chỉ có thể mang tải trọng nhỏ hơn và dễ bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết thay đổi. Tuy nhiên, các công ty đã tích cực hơn trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho công nghệ UAV kể từ khi Cục Hàng không Liên bang (FAA) tạo ra một khuôn khổ pháp lý rõ ràng cho việc sử dụng UAV vào năm 2015. Trước năm 2015, FAA yêu cầu phải có "giấy phép đặc biệt" để vận hành UAV, điều này đã dẫn đến tình trạng tồn đọng đáng kể trong việc cấp phép bay cho UAV.

Các ứng dụng thương mại của công nghệ UAV cũng tiếp tục mở rộng nhanh chóng, với một số ứng dụng mới nổi bao gồm:

• Các kỹ thuật nông nghiệp theo dõi sinh trưởng cây trồng, tăng năng suất và tối ưu hóa quy trình phun thuốc. International Business Machines (IBM) đã thương mại hóa UAV thông qua dịch vụ chuyên nghiệp DroneDeploy của mình. Sử dụng phần mềm tiên tiến, IBM tự hào về khả năng thu thập một lượng lớn hình ảnh từ UAV và ghép chúng lại với nhau để cung cấp cho các công ty những thông tin chi tiết để hành động. IBM lưu ý rằng một ứng dụng cho giải pháp này là trong ngành nông nghiệp. Nông dân quản lý hàng nghìn mẫu đất có thể sử dụng phần mềm DroneDeploy để lập bản đồ đất đai của họ ở độ phân giải cao và thậm chí phóng to để theo dõi từng cây trồng.
• Tích hợp với phần mềm AI để có khả năng lập bản đồ và giám sát tiên tiến
• Bảo trì cơ sở vật chất và giám sát dây chuyền sản xuất trong lĩnh vực ô tô.
• Tạo hệ thống kiểm soát không lưu tự động hóa cao để điều khiển máy bay thương mại.

Nguồn: https://www.cnews.ru/news/top/2024-04-27_rossiya_voshla_v_trojku_stran; 
https://patentlawyermagazine.com/number-of-drone-patents-filed-worldwide-jumps-16-in-past-year/; 
https://en.kangxin.com/html/2/215/217/25613.html