Bảo hiểm Sở hữu trí tuệ là gì?

Chi phí kiện tụng về sở hữu trí tuệ (SHTT) đã tăng vọt trong những năm gần đây, với các vụ kiện lớn như Stac Electronic kiện Microsoft và Fonar kiện General Electric với chi phí tới 120 triệu USD. Bởi vậy, giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc bị khởi kiện hoặc phải kiện bên thứ ba do vi phạm quyền SHTT đã trở thành vấn đề chiến lược của các doanh nghiệp. Bảo hiểm SHTT đã trở thành nền tảng để bảo vệ hiệu quả trước những rủi ro đó.

Bảo hiểm SHTT là gì? Từ tiêu chuẩn chung đến sự chuyên biệt, loại chính sách nào thực sự đáp ứng nhu cầu của chủ sở hữu SHTT và rủi ro của họ? Tại sao chủ sở hữu SHTT nên xem xét các hợp đồng bảo hiểm như vậy? Và các hợp đồng này hoạt động trong thực tế thế nào?

Tạp chí Brand & New  (Thương hiệu & Mới) đã có một cuộc phỏng vấn với Jack Flug, là Giám đốc điều hành tại Marsh (Mỹ), một trong những công ty môi giới bảo hiểm và tư vấn rủi ro hàng đầu thế giới, hoạt động tại 130 quốc gia và phục vụ cả khách hàng thương mại và cá nhân, có trụ sở tại Thành phố New York. Flug đã làm việc với Marsh từ năm 1995 và  được tạp chí Brand & New  (Thương hiệu & Mới) phỏng vấn để giải thích cách mà bảo hiểm SHTT bảo vệ chủ sở hữu thương hiệu khỏi những rủi ro do vi phạm SHTT, phân tích các phạm vi bảo hiểm khác nhau và minh họa cách thức hoạt động của các hợp đồng bảo hiểm trong thực tế.

Dưới đây là đoạn trích từ cuộc phỏng vấn. Brand & New đã biên tập lại, với một chút sửa đổi, để bạn đọc dễ hiểu hơn.

Hỏi: Hầu hết chúng ta, với tư cách là những người chuyên nghiệp, đều quen thuộc với phạm vi bảo hiểm của các công ty khi đề cập đến trách nhiệm thương mại nói chung và trách nhiệm pháp lý đối với bảo hiểm các đối tượng cụ thể, ví dụ ô tô, hay bồi thường cho người lao động và thậm chí cả phạm vi bảo hiểm những gì liên quan tới mạng (cyber). Bảo hiểm SHTT dường như là một ngoại lệ trong bối cảnh này?. Bảo hiểm SHTT là gì và loại rủi ro nào thường được bảo hiểm? Những rủi ro đó có thể được bảo hiểm bởi các hợp đồng trách nhiệm thương mại chung không?

Tại Marsh, chúng tôi xem xét bảo hiểm SHTT theo cái mà chúng tôi sẽ gọi là năm nhóm hoặc tính cách đặc thù khác nhau.

Đầu tiên là bảo hiểm SHTT phòng thủ truyền thống (traditional defensive IP insurance). Đây là một hợp đồng bảo hiểm tài sản SHTT của người được bảo hiểm. Nó bảo vệ các sản phẩm và dịch vụ của họ khỏi một cuộc tấn công từ bên ngoài, đồng thời có thể ngăn chặn và đảm bảo các nghĩa vụ bồi thường bên ngoài của nó. Hợp đồng bảo hiểm SHTT truyền thống bảo vệ các chi phí và thiệt hại - cả dàn xếp và phán quyết - phát sinh từ cáo buộc của bên thứ ba rằng người được bảo hiểm đã vi phạm quyền SHTT của bên thứ ba.

Bảo hiểm SHTT phòng thủ cũng bao gồm trách nhiệm pháp lý theo hợp đồng. Tức là, nếu bạn là người được bảo hiểm và bạn có nghĩa vụ bồi thường cho khách hàng của bạn, nếu họ bị kiện vi phạm SHTT vì hoạt động của bạn…, như vậy tôi thực sự là người bị kiện, nhưng khách hàng của tôi đang sử dụng cùng một loại công nghệ, nếu bạn muốn, nhưng do bởi nghĩa vụ hợp đồng trực tiếp của tôi đối với họ, họ cũng bị đưa vào tình huống đó. Đó có thể sẽ là một khoản bồi thường theo hợp đồng và cũng có thể dưới hình thức bảo hiểm SHTT phòng thủ truyền thống.

Nhóm thứ hai là bảo hiểm SHTT tấn công (offensive IP insurance), hoặc bảo hiểm giảm bớt vi phạm (abatement insurance ). Đó là một nhóm ít gặp hơn mà chúng tôi chỉ dành một chút thời gian nói đến; tuy nhiên luôn có,  và nó bao gồm các chi phí cho các vấn đề thực thi quyền SHTT, chẳng hạn như khi một người được bảo hiểm, trong trường hợp này, sẽ đệ đơn kiện bên thứ ba và vụ kiện đó sẽ khẳng định rằng bên thứ ba đã vi phạm SHTT của người được bảo hiểm. Sự tấn công hoặc phạm vi bảo hiểm ở đây là từ quan điểm của nguyên đơn trái ngược với bảo hiểm thông thường sẽ ở phía phòng thủ của sự việc.

Trong thế giới ngày nay, các hợp đồng bảo hiểm SHTT tấn công thường yêu cầu rằng người được bảo hiểm tiềm năng phải có trong đầu một vụ kiện hoặc một vấn đề cụ thể khi họ đến gặp một số nhà bảo hiểm quan tâm đến dòng sản phẩm này và đảm bảo rằng họ có thể mô tả cho những nhà bảo hiểm phạm vi mà bảo hiểm tấn công của họ mong muốn.

Hợp đồng bảo hiểm SHTT truyền thống bảo vệ chi phí và thiệt hại – gồm cả dàn xếp và phán quyết - phát sinh từ cáo buộc của bên thứ ba rằng người được bảo hiểm đã vi phạm quyền SHTT của bên thứ ba.

Nhóm thứ ba là những gì mà chúng tôi định nghĩa là bảo hiểm dự phòng cụ thể (specific contingency insurance). Loại hình bảo hiểm này bao gồm các rủi ro đã biết và phù hợp với các doanh nghiệp đang tìm kiếm những thứ như mua lại theo kiện tụng (litigation buyouts) hoặc vấn đề đã biết nào đó đang diễn ra có thể mắc míu đến kiện tụng SHTT. Loại bảo hiểm này có một tập hợp con (subset) được gọi là bảo lưu phán quyết, đã được sử dụng trong một số vụ việc SHTT trong đó các phán quyết đã được đưa ra cho các công ty và sau đó các hợp đồng bảo hiểm đã được thu xếp để có thêm một chút chắc chắn về điều đó nếu có kháng cáo. Nếu đơn kháng cáo lật ngược phán quyết, thì hoặc toàn bộ hoặc một phần phán quyết đó sẽ vẫn là tài sản khả thi của người thắng kiện vấn đề chính yếu.

Hai lĩnh vực cuối cùng: Một là bảo hiểm giá trị bí mật thương mại (trade secret value insurance)  Nó bảo vệ người được bảo hiểm khỏi các vụ kiện và hành vi biển thủ hoặc đánh cắp hoặc tiết lộ trái phép bí mật thương mại của chính họ. Trong nhiều trường hợp, rất khó xác định phạm vi bảo hiểm cho loại hình này nếu tiếp cận theo bảo hiểm SHTT truyền thống. Cái còn lại được “bảo hiểm tài trợ SHTT”(“IP insured financing”). Đây là một hợp đồng bảo hiểm giúp các công ty đang trong giai đoạn tăng trưởng tìm kiếm hỗ  trợ tài chính, sử dụng các bằng sáng chế  và nhiều thứ khác làm tài sản thế chấp để có khả năng nhận được khoản vay.

Hỏi: Tập trung vào cái gọi là phạm vi hợp đồng bảo hiểm SHTT, có điều kiện tiên quyết nào cần hoàn thành trước khi ký một hợp đồng bảo hiểm SHTT bao gồm kiểm kê và duy trì danh mục tài sản SHTT, xác minh quyền có sẵn hoặc có thể là những điều kiện khác không?

Điều kiện tiên quyết cơ bản là một quy trình xây dựng hợp đồng toàn diện, gồm cung cấp các thông tin chủ yếu theo yêu cầu của người bảo hiểm để xử lý các rủi ro cụ thể. Người bảo hiểm rất có thể sẽ muốn đối thoại để hiểu rõ một số điểm nhất định trong yêu cầu hợp đồng, chẳng hạn như danh mục bằng sáng chế, hướng đi của doanh nghiệp và trong nhiều trường hợp, yêu cầu cung cấp các thông tin mà công ty có thể cảm thấy hơi khó chịu khi chia sẻ trên báo in nhưng có thể thoải mái đề cập khi đối thoại với người bảo hiểm .

Quan điểm của chúng tôi là sẽ xem xét thực hiện một thỏa thuận không tiết lộ thông tin (NDA- nondisclosure agreements) để đảm bảo rằng sẽ có một đối thoại chung giữa người bảo hiểm và người được bảo hiểm tiềm năng, luôn đi kèm  với hợp đồng bảo hiểm và bất kỳ tài liệu sao lưu nào cần thiết cho hợp đồng đó mà người bảo hiểm có thể mong muốn. Đó là những điều cơ bản tiên quyết.

“Quá trình suy nghĩ của riêng tôi là bảo hiểm SHTT này rất giống với bảo hiểm mạng (cyber) cách đây 8 đến 10 năm khi ít người xem, ít người tìm mua, ít người hiểu về nó”.

Hỏi: Các doanh nghiệp có thể ký hợp đồng bất cứ lúc nào trong suốt vòng đời phát triển SHTT, hay khi bắt đầu có ý tưởng, hay khi nộp đơn đăng ký xác lập quyền, hoặc có thể là những thời điểm khác không?

Hợp đồng bảo hiểm hoạt động như sau, đầu tiên, người được bảo hiểm tiềm năng, vào bất cứ thời gian mong muốn nào, sẽ điền vào các mục thích hợp của mẫu hợp đồng bảo hiểm. Nội dung/câu hỏi ở các mục đó có thể là: có patent sáng chế nào đang trong quá trình thẩm định? Có vấn đề độc đáo nào đang diễn ra? Rồi sau đó, người bảo hiểm sẽ yêu cầu cung cấp một loạt thông tin liên quan. Bạn phải nhớ một điều quan trọng là, bất cứ khi nào bạn ký giao kèo, sẽ có một số câu hỏi về kiến thức hoặc tình trạng đòi bồi thường mà chưa được giải quyết. Cần lưu ý là người bảo hiểm  không muốn dính líu đến vấn đề nào đó đã được biết đến hoặc một tình huống đã biết có thể phát triển thành vấn đề khó xử. Những thứ đó thường sẽ bị loại trừ bởi thủ tục pháp lý bảo hiểm.

Có thể đã có một số sản phẩm độc đáo, một số nhóm khác, nếu bạn muốn, như chúng tôi đã mô tả trước đó, đối với tình trạng đã biết, nhưng đối với sản phẩm SHTT truyền thống, sẽ có câu hỏi về kiến thức. Nó đóng vai trò như một sự đảm bảo rằng bạn không biết trước bất cứ điều gì có thể dẫn đến một yêu sách bồi thường. Ngoài cái đó ra,, người được bảo hiểm tiềm năng có thể điền vào  bất kỳ điểm nào của mẫu hợp đồng nếu họ muốn.

Hỏi: Ngoài các yêu cầu đền bù thiệt hại do vi phạm, còn những loại hợp đồng bảo hiểm nào khác mà doanh nghiệp có thể xem xét để bảo vệ tài sản SHTT của họ? Ví dụ, hợp đồng bảo hiểm mạng (cyber)?.

Hợp đồng bảo hiểm mạng (cyber) và, nếu bạn muốn,  một số hợp đồng trách nhiệm pháp lý nghề nghiệp truyền thông là những hợp đồng mà tôi nghĩ  tới nay đã được coi là một trong hai lĩnh vực mà phạm vi bảo hiểm SHTT có thể đính kèm hoặc ít nhất là một số trong số đó đính kèm. Ý kiến cá nhân tôi là điều đó không thực sự phù hợp mặc dù đôi khi có suy nghĩ cho rằng có thể có một số nội dung trùng lặp. Bạn có một vài nội dung trên mạng và đang bị kiện cáo. Mọi người sẽ nói, "Chà, cái đó thuộc hợp đồng trách nhiệm bảo hiểm truyền thông!”.  Tùy thuộc vào bối cảnh, có thể là như vậy. Nhưng khi nói đến vi phạm quyền SHTT, nó khác với trách nhiệm nghề nghiệp.

Mặc dù tôi nghĩ rằng đôi khi mọi người sẽ cố gắng đưa nó vào một trong những hợp đồng bảo hiểm đó, nhưng tôi không tin rằng tỷ lệ phần trăm thành công sẽ cao. Đây là một hợp đồng mà ngày nay nó thu hút  nhiều sự quan tâm hơn vì một lý do rất đơn giản. Nếu bạn nhìn vào tình hình của 30, 40 năm trước, phần lớn tài sản của công ty là tài sản hữu hình. Còn nếu nhìn vào nó hiện giờ, nó đã hoàn toàn bị đảo lộn, mặc dù nó ít hữu hình hơn và con số tỷ lệ phần trăm cao hơn rất nhiều ở khía cạnh vô hình.

“Các công ty cần chuẩn bị sẵn sàng để làm việc với nhóm quản lý rủi ro nội bộ và các đối tác bên ngoài của họ”.

Quá trình suy nghĩ của riêng tôi là bảo hiểm SHTT này rất giống với bảo hiểm mạng cách đây 8 đến 10 năm khi ít người xem xét nó, ít người tìm mua nó, ít người hiểu về nó. Sau đó, khi bạn nhìn vào ngày hôm nay, đó là vấn đề phòng họp ban giám đốc, và các công ty đại chúng và cơ quan quản lý quan tâm đến việc đảm bảo rằng những người trong hội đồng quản trị đã quen với nó và giải quyết nó. Tôi nghĩ rằng IP đang đi theo cùng một con đường.

Hỏi: Ông có muốn đề xuất các bước cụ thể nào khác cho thính giả của chúng tôi để giảm thiểu những rủi ro này dựa trên kinh nghiệm quản lý rủi ro của ông thay mặt cho các nhóm quốc tế không?

Tôi nghĩ rằng thực hành tốt nhất là cần thiết. Họ có thể không có ở đó, và chắc chắn không được soạn thành luật lệ. Tôi nghĩ rằng đó là rất quan trọng.

Các công ty cũng cần hiểu một điều: Bạn phải chuẩn bị cho [trí tuệ nhân tạo- AI]. Nó không đi đâu cả. Nó ở đây, như mọi người đang thấy thấy khi các công ty phát triển và tiến hóa, bởi vì cho đến 12 tháng trước đây, không có nhiều người nói về AI cho các công ty đang cung cấp tất cả các loại thông tin đó… sáu, tám, chín tháng trước.

Thật hiếm khi bạn bật một chương trình tin tức hoặc một ấn phẩm kinh doanh mà không chứa đựng một số khía cạnh nói trên. AI, điện toán lượng tử, tất cả những thứ đang phát triển này đều có sự hiện diện nào đó của SHTT, phải không? Các công ty đang phát triển nó,  cực kỳ linh hoạt và cực kỳ rộng về những gì có thể sắp xảy ra.

Các công ty cần chuẩn bị sẵn sàng để làm việc với nhóm quản lý rủi ro nội bộ và các đối tác bên ngoài của họ. Những đối tác đó có thể là nhà tư vấn, nhà môi giới, công ty luật và/hoặc công ty kế toán của họ, bất kể sự kết hợp nào của chúng, [và nên] cố gắng và phát triển các phương pháp hay nhất có thể, bởi vì tỷ lệ phần trăm của những tài sản vô hình này sẽ tiếp tục tăng lên.

Giá trị của những tài sản vô hình này là hàng chục nghìn tỷ đô la. Đó là rất nhiều tiền và có thể là kế sinh nhai của một công ty. Quản lý rủi ro trở thành chìa khóa. Điều quan trọng là phải làm việc với những người đang quan sát xung quanh và hiểu rõ về những rủi ro tiềm ẩn trong tương lai. Đóng cửa sau khi tất cả các con vật đã rời khỏi chuồng không giúp được gì. Đóng cửa khi chúng còn ở trong mới có ý nghĩa. Đó thực sự là điều mà mọi người cần suy nghĩ./.

Nguồn: INTA Bulettin, Jack Flug (Marsh, USA), Published: August 2, 2023; 
https://www.inta.org/perspectives/interviews/what-is-ip-insurance-subhead-an-interview-with-jack-flug/